Program nauczania ochrony radiologicznej pacjenta zgodny z Wytycznymi Ministra Zdrowia

1. Podstawy fizyki promieniowania jonizującego

Rodzaje promieniowania

• Promieniowanie alfa, beta, gamma i rentgenowskie
• Charakterystyka i właściwości każdego typu promieniowania
• Interakcje promieniowania z materią

Źródła promieniowania w medycynie

• Aparaty rentgenowskie
• Akceleratory liniowe
• Izotopy promieniotwórcze w medycynie nuklearnej
• Naturalne źródła promieniowania w środowisku medycznym

2. Biologiczne skutki promieniowania jonizującego

Efekty deterministyczne i stochastyczne

• Definicje i różnice między efektami deterministycznymi a stochastycznymi
• Przykłady efektów deterministycznych: rumień skóry, zaćma
• Przykłady efektów stochastycznych: nowotwory, mutacje genetyczne

Wrażliwość tkanek i narządów na promieniowanie

• Skala wrażliwości różnych tkanek
• Organy krytyczne w kontekście ekspozycji na promieniowanie
• Mechanizmy obronne organizmu przed promieniowaniem

3. Zasady ochrony radiologicznej

Uzasadnienie, optymalizacja i limitowanie dawek

• Trzy podstawowe zasady ochrony radiologicznej
• Praktyczne zastosowanie zasad w codziennej praktyce medycznej
• Metody optymalizacji procedur radiologicznych

Koncepcja ALARA (As Low As Reasonably Achievable)

• Filozofia ALARA w praktyce klinicznej
• Strategie implementacji ALARA w różnych specjalnościach medycznych
• Balans między jakością diagnostyczną a ochroną radiologiczną

4. Dawki promieniowania i ich pomiar

Jednostki dozymetryczne

• Gray (Gy), Sievert (Sv) i ich podjednostki
• Dawka pochłonięta, równoważna i efektywna
• Przeliczanie jednostek i interpretacja wyników pomiarów

Metody pomiaru dawek

• Dozymetria termoluminescencyjna (TLD)
• Dozymetry elektroniczne
• Dozymetria filmowa i jej zastosowania

5. Ochrona radiologiczna w różnych procedurach medycznych

Radiologia diagnostyczna

• Optymalizacja parametrów ekspozycji w radiografii
• Techniki redukcji dawki w tomografii komputerowej
• Ochrona radiologiczna w radiologii interwencyjnej

Medycyna nuklearna

• Bezpieczne stosowanie radiofarmaceutyków
• Ochrona personelu i pacjentów w procedurach PET i SPECT
• Zarządzanie odpadami radioaktywnymi

Radioterapia

• Planowanie leczenia z uwzględnieniem ochrony radiologicznej
• Techniki konformalnej radioterapii i ich wpływ na ochronę tkanek zdrowych
• Brachyterapia i specyficzne aspekty ochrony radiologicznej

6. Sprzęt i urządzenia stosowane w ochronie radiologicznej

Osłony osobiste i strukturalne

• Fartuchy ołowiowe, okulary i rękawice ochronne
• Projektowanie osłon stałych w pracowniach radiologicznych
• Mobilne ekrany ochronne i ich zastosowanie

Dozymetry i ich zastosowanie

• Rodzaje dozymetrów indywidualnych
• Prawidłowe noszenie i odczytywanie dozymetrów
• Interpretacja wyników dozymetrii osobistej

7. Aspekty prawne i regulacyjne ochrony radiologicznej

Krajowe i międzynarodowe przepisy

• Ustawa Prawo atomowe i akty wykonawcze
• Dyrektywy Unii Europejskiej dotyczące ochrony radiologicznej
• Rola Państwowej Agencji Atomistyki

Obowiązki personelu medycznego

• Inspektor ochrony radiologicznej – rola i odpowiedzialności
• Obowiązki lekarzy i techników w zakresie ochrony radiologicznej
• Dokumentacja i raportowanie incydentów radiacyjnych

8. Zarządzanie jakością w radiologii

Programy zapewnienia jakości

• Elementy programu zapewnienia jakości w radiologii
• Kontrola jakości aparatury radiologicznej
• Monitorowanie dawek pacjentów i personelu

Audyty kliniczne

• Cele i metodologia audytów klinicznych w radiologii
• Wewnętrzne i zewnętrzne audyty – różnice i znaczenie
• Wykorzystanie wyników audytów do poprawy praktyki klinicznej

9. Ochrona radiologiczna grup szczególnego ryzyka

Kobiety w ciąży

• Wpływ promieniowania na płód w różnych stadiach ciąży
• Procedury postępowania przy badaniach radiologicznych kobiet w ciąży
• Alternatywne metody diagnostyczne dla kobiet ciężarnych

Dzieci i młodzież

• Zwiększona wrażliwość tkanek młodego organizmu na promieniowanie
• Modyfikacja protokołów badań dla pacjentów pediatrycznych
• Edukacja rodziców i opiekunów w zakresie ochrony radiologicznej dzieci

10. Postępowanie w sytuacjach awaryjnych

Procedury w przypadku nadmiernej ekspozycji

• Identyfikacja sytuacji awaryjnych
• Natychmiastowe działania po wykryciu nadmiernej ekspozycji
• Raportowanie i dokumentacja incydentów radiacyjnych

Dekontaminacja

• Techniki dekontaminacji personelu i sprzętu
• Postępowanie z odpadami po dekontaminacji
• Środki ochrony osobistej podczas procedur dekontaminacyjnych

11. Komunikacja z pacjentem

Informowanie o ryzyku związanym z promieniowaniem

• Strategie efektywnej komunikacji ryzyka radiacyjnego
• Porównywanie ryzyka radiacyjnego z innymi rodzajami ryzyka zdrowotnego
• Radzenie sobie z obawami pacjentów dotyczącymi promieniowania

Uzyskiwanie świadomej zgody

• Elementy świadomej zgody w procedurach radiologicznych
• Techniki wyjaśniania korzyści i ryzyka związanego z badaniem
• Dokumentacja procesu uzyskiwania świadomej zgody

12. Nowe technologie i ich wpływ na ochronę radiologiczną

Rozwój technik obrazowania

• Obrazowanie hybrydowe (PET/CT, PET/MRI) a ochrona radiologiczna
• Techniki obrazowania bez użycia promieniowania jonizującego
• Sztuczna inteligencja w optymalizacji dawek promieniowania

Metody redukcji dawek

• Iteracyjne rekonstrukcje obrazu w tomografii komputerowej
• Automatyczna kontrola ekspozycji (AEC) w radiografii cyfrowej
• Nowe materiały i technologie w konstrukcji osłon radiologicznych

Po ukończeniu szkolenia uczestnik otrzymuje certyfikat lub zaświadczenie uprawniające do pracy w środowisku z promieniowaniem jonizującym. Certyfikat ten potwierdza zdobycie kompleksowej wiedzy i umiejętności w zakresie ochrony radiologicznej, zgodnie z najnowszymi standardami i wytycznymi Ministra Zdrowia.